معراجی ها

ای دل مرا بگو که تو بیمار کیستی؟
کمتر بسوز سینه، تو تبدار کیستی؟

ای دیده صبر پیشه کن و اشک غم مریز
خون گریه می کنی تو عزادار کیستی؟

کمتر بنال، ناله ی تو از برای چیست؟
با من بگو که شیعه تو غمخوار کیستی؟

رخت سیاه بر تن یاران چه می کند؟
ای رخت غم تو همدم و دلدار کیستی؟

امر خداست تا که صبوری کند علی(ع)
خیبر شکن تو  محرم اسرار کیستی؟

از میخ در گلایه کنم یا که از جدار؟
ای پهلوی شکسته طلبکار کیستی؟

پهلوی تو شکسته و نیلی است صورتت
ای دختر رسول(ص) در آزار کیستی؟

اسرار فاطمیه اگر بر ملا شود
معلوم می شود که تو بیزار کیستی؟

در قرآن کریم تنها عامل آرامش قلب یاد خدا بیان شده است و تنها عامل اضطراب و گرفتاری در زندگی ترک یاد خدا مطرح شده است:

الف: آرامش اثر یاد خدا الا بذکر الله تطمئن القلوب (رعد/28)

ب: زندگی سخت اثر ترک یاد خدا ومن اعرض عن ذکری فان له معیشه ضنکا (طه/124)

از نظر قرآن کریم یاد خداوند مایه آرامش روح است الا بذکر الله تطمئن القلوب و هر گاه انسان به این مرحله دست یافت و روح او آرام گشت خداوند از او خشنود می شود اما در اینکه چه چیزهایی باعث یاد خداوند در روح آدمی میشوند در قرآن کریم اموری به عنوان بهترین نمونه معرفی شده است از جمله:

1- نماز اقم الصلاه لذکری طه / آیه 42

 2- قرآن کریم  انا نحن نزلنا الذکر و انا له لحافظون حجر/آیه 9

3- اهلبیت (علیهم السلام) فاسئلو اهل الذکر ان کنتم لا تعلمون

فرزندی که در خانواده‌ای لبریز از یاد و محبت خدا به دنیا می‌آید، هیچ‌گاه نیازی ندارد که آموزش ویژه برای نماز ببیند، زیرا از همان آغاز تولد در گوشش اذان و اقامه می‌گویند و او را به «صلوه» و «فلاح» و «خیرالعمل» دعوت می‌کنند، در خانه‌ای که والدین به مناجات شبانه بر می‌خیزند و اهل خانه همگی معتقد و مقید به آداب دینی هستند، چگونه ممکن است فرزندشان گریزان و روی گردان از خدا باشد؟
جابر بن عبدالله انصاری از رسول خدا سوال کرد «یا رسول الله! دانستیم که چگونه خود را از آتش جهنم نگه داریم؟ با انجام واجبات و پرهیز از محرمات! اما ندانستیم که فرزندان و خانواده خود را چگونه از آتش جهنم حفظ کنیم؟»، آن حضرت در پاسخ فرمودند:
«1- اعملو الخیر، خود عامل عمل خیر باشید،
2- واذکروهم بالله، یاد خدا را در دل‌هایشان زنده کنید،
3- وامروا هم بالمعروف، (این گونه نباشید که آنها را رها کنید، بلکه با رفق و مدارا و ملایمت) آنها را به معروف هدایت و راهنمایی کنید؛
4- وانهاهم عن المنکر،(آنها را در میان امواج متلاطم دنیا رها نکنید)بلکه او را از آنچه فساد و تباهی می‌کشد، بازدارید».
وقتی فرزند محبت لازم را داشت، آرام، آرام به این کار انس می‌گیرد، لطف خدا را در نماز در می‌یابد و پرده غفلت برای او کنار می‌رود.

وقت که صدای زیبای اذان از مناره های مسجد محله به گوش میرسه یک آرامشی بهمون دست میده وقتی که به طرف مسجد راه میوفتیم من همیشه این حسو دارم به حی علی خیر العمل که اذان میرسه احساس میکنم که باید یه کمی سرعت را بیشتر کنم یعنی بشتابید به سوی بهترین عمل منظور اینکه هیچ عملی بهتر از نماز نیست همه اعمال رو موقع اذان رها کنید و به سوی نماز که بهترین عمله بشتابید. وارد مسجد که میشیم اگر تمام دنیا رو سرمون خراب شده باشه یه آرامش عجیبی پیدا میکنیم اگه ساعتها داخل مسجد بشینیم سیر نمیشیم . 

یک روز پسر برادرم به من گفت : میخواهم امروز نماز را با تو بخونم چطوری نماز بخونم؟ حدود 5 یا 6 ساله بود من هم به او گفتم آقا امیر حسین نماز خوندن کار سختی نیست هر کاری که من میکنم شما هم انجام بده اونم که بچه بود فقط چهار چشمی منو نگاه میکرد بببینه من دارم چکار میکنم سجاده رو پهن کردم و تکبیر گفتم وقتی به وسط نماز رسیدم مثلا وقتی آستین پیرهنم را پائین اوردم اونم همین کار رو انجام داد یه دستی به صورتم کشیدم اونم همین کار رو کرد آقا امیر حسین فکر میکرد این حرکات هم جزء نمازه. این برام خیلی جالب بود که بچه ها چقدر به عمل و حرکات بزرگترها توجه دارن تا به حرفشون.

فکرم همه‌جا هست، ولی پیشِ خدا نیست

سجاده زَردوز که محرابِ دعا نیست

گفتند سر سجده کجا رفته حواست؟  

اندیشه سَیّالِ من ـ ای دوست ـ کجا نیست؟!

از شدّتِ اِخلاصِ من عالَم شده حیران  

تعریف نباشد، ابداً قصدِ ریا نیست!

از کمّیتِ کار که هر روز سه وعده  

از کیفیتش نیز همین بس که قضا نیست

یک‌ ذرّه فقط کُندتر از سرعتِ نور است

هر رکعتِ من حائزِ عنوان جهانی‌ست!

این سجده سهو است؟ و یا رکعتِ آخر؟  

چندی‌ست که این حافظه در خدمتِ ما نیست

ای دلبرِ من! تا غمِ وام است و تورُّم    

محراب به یاد خمِ ابروی شما نیست

بی‌دغدغه یک سجده راحت نتوان کرد   

تا فکر من از قسطِ عقب‌مانده جدا نیست

هر سکّه که دادند دوتا سکّه گرفتند   

گفتند که این بهره بانکی‌ست، رِبا نیست!

از بس‌ که پیِ نیم‌ وَجَب نانِ حلالیم   

در سجده ما رونق اگر هست، صفا نیست

بَه بَه، چه نمازی‌ست! همین است که گویند  

راهِ شُعَرا دور زِ راهِ عُرَفا نیست

نماز خواندن امام در ظهر عاشورا از چند جهت قابل توجه و بررسی است:
1 – وظیفة دینی و شرعی: امام(ع) از ابتدای حرکت و قیام، دین اسلام و احیای احکام الهی و سنت پیامبر(ص) را اساس حرکت و قیام خود معرفی می‌کند و در تمام حوادث و برخوردها، از دایرة شرع و احکام الهی خارج نمی‌شود. در بین احکام اسلام، نماز اهمیت خاصی دارد و به هیچ وجه ترک پذیر نیست، حتی اگر فوت گردد، باید قضای آن به جا آورده شود.
اگر فردی عذر شرعی دارد و از به جا آوردن نماز در حالت ایستاده ناتوان است، باید تکیه دهد یا بنشیند یا نشسته تکیه دهد یا بخوابد، و خلاصه در هر صورت که برای او ممکن است،‌نماز را به جا آورد؛ حتی اگر فردی در حال غرق شدن است و وقت نماز تنگ می‌باشد، باید با اشاره نماز بخواند.
گناهکاران نیز نباید نماز را ترک کنند، مثلاً اگر فردی مشروب خورده و مست است، باید بعد از خارج شدن از حال مستی، خود را پاک کرده و نمازش را بخواند.
با توجه به اهمیت فوق العادة‌ نماز،‌ برای حالت‌های خوف و خطر از جمله میدان جنگ که دشمن رو به رو است و حال هجوم دارد، دستور نماز خوف با ویژگی‌های خودش داده شده است.(1)
در میدان نبرد اگر اوضاع خیلی بحرانی بود و خواندن نماز خوف ممکن نبود، باز نماز ساقط نمی‌شود و رزمندگان باید به حالت فردی رو به قبله تکبیرة‌الاحرام بگویند و بقیة افعال و اذکار را به صورت اشاره و ایستاده یا در حال راه رفتن و به هر صورت ممکن دیگر به جا آورند. حتی در نهایت درجة سختی (که به هیچ وجه به جا آوردن او را دو افعال نماز حتی با اشاره ممکن نباشد) باید به نیت نماز و به جای هر رکعت، یک تسبیح چهارگانه (سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر) بگوید.
بنابراین نماز از واجباتی است که در صورت‌های مختلف حکم دارد و حکم شرعی آن در اوضاع جنگی،‌ نماز خوف است. امام حسین(ع) در روز عاشورا مطابق دستور شرع، نماز خوف خواند و به تکلیف شرعی خود عمل کرد.
2 – نشان دادن اهمیت نماز و احکام شرع؛ دستورهای دین حیاتبخش هستند و مؤمنان با معرفت، عاشق عمل به احکام شرع می‌باشند. نماز و عبادت، نجوا و راز و نیاز با خالق یگانه هستی است و رسول خدا به همین جهت فرمود:
«نور چشم من در نماز است».(2)
از اهداف مهم امامان در تمام لحظات زندگی، توجه دادن عملی به اهمیت و سازندگی احکام شرعی به خصوص عبادات می‌باشد. هیچ مهمی آنان را از این وظیفه و هدف باز نمی‌داشت.
امام علی(ع) در جنگ صفین در میدان نبرد، نزدیک ظهر، چشم به آسمان دوخته و منتظر زوال آفتاب بود، تا نمازش را در اول وقت به جا آورد. «ابن عباس» که چشم انتظاری امام را دید، سؤال کرد: یا امیرمؤمنان! نگران چیزی هستید؟ امام فرمود: منتظر رسیدن وقت نماز می‌باشم. ابن عباس گفت: در این وقت حساس نمی‌توانیم دست از جنگ برداشته و مشغول نماز گردیم. امام فرمود: ما برای نماز با دشمنان می‌جنگیم.(3)
امام حسین(ع) به عنوان تربیت شدة ‌مکتب پیامبر(ص) و امیرمؤمنان(ع) چنان به نماز و تلاوت قرآن عشق می‌ورزد که عصر روز نهم محرم،‌وقتی سپاه دشمن آمادة حمله شده،‌برادر گرامی خود را به سوی آنان فرستاد تا یک شب مهلت بگیرد و برای بیان علت مهلت خواهی فرمود:
اگر توانستی آنان را امشب منصرف کن و تا فردا از حمله باز بدار تا امشب را نماز بخوانیم، دعا کنیم و طلب آمرزش نماییم که خدا می‌داند من نماز و خواندن قرآن و دعای زیاد و آمرزش خواهی را دوست دارم.(4)
آری، امام حسین(ع) عاشق عبادت و نجوا با خدای یگانه بود و با رفتار و عمل خود، اهمیت نماز را فریاد می‌کرد و عشق او به عبادت، در همة ‌لحظات زندگی‌اش تجلی داشت و با عمل خود دعوت کننده به احکام دین بود. وقتی ظهر عاشورا ابوثمامة ‌صائدی به امام(ع) نماز ظهر را یادآور شد، از صمیم دل برای آن یار با وفایش دعا کرد و فرمود:
«نماز را یادآور شدی. خداوند تو را از نمازگزاران قرار دهد!»
بعد امام از دشمن خواست مهلت ادای نماز بدهند، ولی آنان با گستاخی تمام از نبرد دست نکشیدند و امام مجبور شد نماز خوف بخواند اما بنا به روایتی دیگر با اشاره ادای واجب نماید.(5)
اما (ع) با عمل خود، عشق بی نظیر خود به عبادت و بندگی را نشان داد واهمیت آن را برای همیشه تاریخ ثبت کرد.
3 – باطل سازی تبلیغات دروغین دشمن؛ بنی امیه با ناجوانمردی علی بن ابی طالب(ع) و فرزندانش را افرادی لاابالی و غیر مقیّد به دین معرفی کرده بودند، به طوری که وقتی خبر شهادت امام علی(ع) در محراب کوفه به گوش شامیان رسید، بسیاری با تعجب می‌پرسیدند: مگر امام نماز هم می‌خواند؟!
یزید وحزب اموی سعی داشتند امام حسین(ع) را دشمن خلیفة رسول خدا(ص) و غیر مقیّد به احکام شرع جلوه دهند. امام و یارانش با توجه به این تبلیغات دروغین، سعی داشتند با سخن و عمل خود این دروغ بزرگ را آشکار ساخته، فریب خوردگان تبلیغات اموی را بیدار و متوجه گردانند. وقتی امام حسین(ع) شب عاشورا مهلت گرفت و خود و اصحابش در آن شب به عبادت و مناجات و تلاوت قرآن پرداختند،‌جمعی از لشکر دشمن، متوجه دروغین بودن تبلیغات یزیدیان شدند و همان شب به امام ملحق گردیدند.(6)
امام حسین(ع) در روز عاشورا در میدان نبرد به برپایی نماز همت گمارد تا در تاریخ ثبت شود که پایبندی حضرت به دین به حدی بود که در هنگامه‌ای همچون میدان نبرد هم نماز را فراموش نکرد و به تأخیر نینداخت، تا دشمنان نتوانند او و اهل بیتش را به بی دینی و لا ابالی‌گری یا خارج شدن از جمع مسلمانان متهم سازند، به همین جهت در زیارت حضرت، بر اسلام و ایمان و اقامة نماز توسط حضرت تأکید می‌شود:
«أشهدُ انّک قد اقمتَ الصلاة؛ شهادت می‌دهم که تو نماز را برپا داشتی».
برپایی نماز و برخورد دشمنان با نماز خواندن حضرت،‌چهرة ضد دینی و ناجوانمردی دشمن را نمایان ساخت، که ابزار مهم تبلیغی برای آشکار نمودن ماهیت دشمنان بود، که نه تنها معیارهای دین را نادیده گرفتند، بلکه حتی از اصول انسانی سرپیچی کردند.
------------------------------------------------------------------------------------------------------
پی‌نوشت‌ها:
1. دستور نماز خوف در کتب مفصل فقهی آمده، از جمله مسالک، شهید ثانی، ج1، ص 332 به بعد.
2. بحارالانوار،‌ج86، ص 3.
3. سفینة البحار، ج2، ص 44.
5. فرهنگ سخنان امام حسین(ع)،‌محمد دشتی، ص 691 – 692.
6. مقتل الحسین مقرم، ص 217، به نقل از تاریخ یعقوبی،‌ج2،‌ص 217.