مسجد کارکردهای زیادی دارد در این مبحث به نمونه های مختصری از کارکردهای مسجد نمونه و موفق اشاره می کنیم.
1- کارکرد عبادی: کارکرد عبادی مسجد بدان حد محوری است که سایر کارکردهای مسجد وابسته به این کارکرد می باشد چه آنکه هر فعالیتی که در مسجد انجام می شود با نیت عبادت خداوند و قصد قربت اوست.
یکی از رموز اصلی بنای مسجد در اسلام، فراهم آوردن چنین مکانی برای عبادت است. مسجد، با ویژگیها و شرایطی که شارع مقدس ، خود برای آن در نظر گرفته، مناسب ترین مکان برای عبادت و راز و نیاز با خداوند متعال است.
2-کارکرد آموزشی: خداوند متعال یکی از جنبه های مهم رسالت پیامبر اکرم (صلی ا...) را تبیین و تفسیر آیه های قرآن قرار داده است. بی تردید این مهم در مرتبه اول در مسجد صورت گرفته است.مسجد در تاریخ اسلام قدمت و اهمیت بیشتری در امر آموزش دارد، زیرا در آغاز ظهور اسلام و حکومت خلفای راشدین، مراکز تعلیم بیشتر در مساجد و گاه در برخی از اماکن عمومی و خصوصی بوده است.
3-کارکرد فرهنگی: مسجد، مرکزی فرهنگی است که مردم را در شبانه روز 5 نوبت به خود فرا می خواند و فرهنگی ارائه می دهد که بجای تکیه بر امتیازها و اختلافها به جهات مشترک بشری تکیه دارد. پس از نقش عبادی و آموزشی، نقش فرهنگی در بین دیگر کارکردهای مسجد دارای بیشترین اهمیت است.
4-کارکرد تبلیغی: هدف از تبلیغ، رشد و افزایش معرفت دینی مردم و احیای آنان برای ادای وظایف دینی و اسلامی ایشان است.
پیامبر اکرم (صلی ا...) از همان ایام اولیه شروع تبلیغ اسلامی، از ضرورت وجود مرکزی که متولی امور تبلیغاتی باشد آگاه، و عملا در پی تاسیس آن بود.
5-کارکرد علمی: اسلام دین علم و معرفت است. بیش از همه نظامات اجتماعی جدید و قدیم و همه ادیان و شرایع، اسلام مردم را به فراگیری دانش تشویق و ترغیب نموده و برای پی ریزی فرهنگ و تمدنی قوی، تحصیل علم را بر هر زن و مرد مسلمان واجب کرده است. شالوده مسجد با چنین نگرش علمی به هستی و پدیده های هستی پی ریزی می شود و مسلمانان همواره از سوی بنیانگذار مکتب اسلام برای تشکیل جلسات علمی و آموزشی و بزرگداشت مجالس علمی تشویق می شوند.
منبع: محمد علی موظف رستمی- آیین مسجدص 16